Hoewel geometrisch abstracte kunst op zich geen kunststroming is, speelt deze wel (meer dan eens) een rol in de kunstgeschiedenis. Zo staan rondom de Eerste Wereldoorlog geometrische vormen centraal in het kubisme (Pablo Picasso en Georges Braque), constructivisme (Vladimir Tatlin en Kasimir Malewitch) en De Stijl (Piet Mondriaan en Theo van Doesburg). Deze eerste generatie geometrisch abstracten zoekt referentiepunten in verhoudingen en maten tussen vormen en kleuren. Onder meer als reactie op de overvloed aan subjectiviteit en emotionaliteit van andere kunstenaars, wil deze groep kunst concreet maken en terugbrengen tot een aantal basiselementen; tot de essentie.
‘Op zoek naar nog meer puurheid, naar de meetbare objectieve zuiverheid’
Een van de meest invloedrijke twintigeeuwse kunststromingen, die een nieuwe manier van kijken inluidt, is het kubisme (1907-’14). In de Franse hoofdstad verlangen kunstenaars, in navolging van Picasso en Braque, naar een nieuwe vormgeving voor artistieke uitdagingen. De verbeelde inhoud wordt meer en meer vertaald in geometrische grondelementen: de bol, de kegel en de cilinder. In de geometrische kunst worden onderwerpen geanalyseerd en vereenvoudigd tot deze grondvormen. Kleur heeft een ondergeschikte rol, waardoor kunstschilders veel ‘saaie’ tinten gebruiken als oker, bruin en grijs. Vormvariatie en de som van overlappende aanzichten vanuit meerdere standpunten voeren de boventoon.
Bekende geometrische kunstenaars
In Nederland, maar meer nog in Duitsland en Oost-Europa gaat een groep kunstenaars nog meer de diepte in, op zoek naar nog meer puurheid, naar de meetbare objectieve zuiverheid. Het constructivisme (1915-‘30) ontspringt dus uit het kubisme en heeft veel dezelfde kenmerken. Constructivisten als Malevich en Tatlin – de twee grote pioniers van de moderne kunst in Rusland - willen construeren, een nieuwe gecomponeerde werkelijkheid bereiken. Vooral laatstgenoemde houdt vast aan de stelling dat kunst nuttig moet zijn en daarom gebruik moet maken van industriële materialen en moderne technieken. Eigenlijk is het constructivisme de zuiverste vorm van het kubisme.
‘Eigenlijk is het constructivisme de zuiverste vorm van het kubisme’
Eenmaal verhuisd en gesetteld in Parijs ontwikkelt Malewitch een uiterst gestileerde vormentaal. Zijn autonome, geabstraheerde kunst is opgebouwd in egale, rechthoekige vlakken en strepen, die elkaar op verschillende manieren kunnen overlappen. Door de witte achtergrond wekt hij de suggestie van een ondefinieerbare, bijna oneindige ruimte. Dit zorgt dat de geometrische vormen lijken te zweven. In zijn stijl – het suprematisme genoemd – vergelijkt de Rus de grenzeloze ruimte met de kosmische ruimte, waarin sterren en planeten hun vaste baan afleggen.
Een zuiver, ultiem evenwicht
Het Russische constructivisme komt in vormgeving en uitgangspunten overeen met De Stijl (1917-’30) in Nederland. Mondriaan, die eveneens naar Parijs trekt om alle ontwikkelingen binnen het kubisme op de voet te volgen, concentreert zich van meet af aan op de ordening van vorm en lijn op het platte vlak. Hij zoekt naar een zuiver, ultiem evenwicht. Dit zien we vanaf 1918 in zijn werk verschijnen. Zelf geeft hij zijn typische stijl de naam neoplasticisme, wat hij regelmatig onderbouwt met diepzinnige filosofische artikelen. Zijn geometrische schilderijen van zwart horizontale en verticale lijnen en vlakken in primaire kleuren worden wereldberoemd. Het werk van Mondriaan vormt een onuitputtelijke inspiratiebron voor andere schilders, architecten, meubelontwerpers en graphic designers.
Wat is geometrische kunst
De zienswijze van deze eerste generatie geometrisch abstracten heeft onvoorstelbaar veel disciplines en generaties beïnvloed. Hun ideeën en kunstbeschouwingen zijn wereldwijd verspreid en, ondanks de opkomst van nieuwe kunststromingen, suddert de geometrisch abstracte kunst rustig verder in zijn eigen tempo en reikt ook door tot in de hedendaagse kunst.
‘Zij experimenteren verder met licht, beweging en optische effecten of illusies’
De fascinatie voor de puurheid van geometrie en kleur leeft een aantal decennia later weer op. Via de persoonlijke interpretaties van kunstschilders als Victor Vasarely, Bridget Riley, Ludwig Wilding en M.C. Escher. Zij experimenteren verder met licht, beweging en optische effecten of illusies. In deze kunststroming, op-art (1955-’66) genoemd, ziet het oog van de toeschouwer iets anders dan wat zich werkelijk op het doek bevindt. Het effect van diepte, reliëf en/of beweging wordt gecreëerd door specifieke vorm- en kleurencombinaties. De statische (strak uitgemeten) kunst wordt dynamisch waargenomen door de toeschouwer. Het artistieke concept van optical art speelt de hoofdrol, de uitvoering is ondergeschikt. Dit maakt dat kunstenaars hun werk in series laten drukken. Zo wordt kunst namelijk beter toegankelijk voor het grote publiek.
Principes en denkbeelden worden vertaald in vormen en kleuren, in ritmes en contrasten. In de abstracte kunst verdwijnt de vertrouwde werkelijkheid. De beeldende elementen op zichzelf vormen de essentie. De dynamisch-kinetische cadans laat een merkwaardig bewegend schouwspel ontstaan. Meerdere elementen van de op-art vinden aansluiting in psychedelische kunst, in kinetische kunst, hard-edge en minimal art.
Modern geometrische schilderijen
Geometrische abstractie en kinetische effecten zijn nog altijd mateloos populair in contemporary art. De universele taal hiervan geeft elk geometrisch schilderij een tijdloos en open karakter. AbrahamArt, de grootste galerie van de Benelux, met locaties in Amsterdam en Eindhoven, heeft (inter)nationaal werk van zowel opkomende talenten als gevestigde namen in collectie. Denk bijvoorbeeld aan de avontuurlijk kleurrijke combinatie van lijnen van Jacqueline Bozon of van cultureel animator, artdirector en beeldend kunstenaar Raimundo Rodriguez.
De fascinerende Empresses-prints van Damien Hirst zijn zeker ook de moeite (van een investering) waard. De prints zijn opgebouwd uit prachtige afbeeldingen van rode vlindervleugels, die ingewikkeld zijn gerangschikt met een filigraan van rode glitter om visueel bedwelmende caleidoscoopachtige effecten te creëren.
‘De statische (strak uitgemeten) kunst wordt dynamisch waargenomen door de toeschouwer’
Kunst kopen, lenen of huren is goed voor de gezondheid. Zowel fysiek als mentaal. Kunst stimuleert onze gelukshormonen. Ongeacht uitvoering, vorm of herkenbaarheid, kijken naar kunst bevordert de productie van dopamine en endorfine.
De beste manier om een kunstwerk te beoordelen blijft natuurlijk de plek waarvoor het uiteindelijk bedoeld is, daarom zijn eventuele proefplaatsingen gratis en vrijblijvend te regelen. Bij AbrahamArt heb je de mogelijkheid om kunst te kopen of gebruik te maken van de kunstuitleenformule, een combinatie van huren en sparen voor particulieren. Voor de zakelijke markt is een aantrekkelijk art lease formule in het leven geroepen.
